De waarheid rond verzamelen – Interview met Tsjerk Boonstra

Soms neemt een interview een andere wending, en snijd je nieuwe topics aan die rechtstreeks weinig met die Uit De Kast te maken hebben. Zo ook tijdens mijn babbel met Tsjerk Boonstra. Waar we het in de vorige aflevering hoofdzakelijk over zijn verzameling hadden, kwamen we al snel bij het hoe en waarom van verzamelen zelf uit. Een verkoper heeft nu eenmaal een andere kijk op op de verzamelwereld.

Hij blijkt ook de ideale persoon om heel wat van mijn mijmeringen en opmerkingen aan te toetsen. Doorheen het gesprek neemt hij geen blad voor de mond. Integendeel.

[su_quote cite=”Tsjerk Boonstra”]De verzamelaars die het hardste roepen dat de koopjes door de handelaren worden weggekaapt vragen zelf over het algemeen de absolute hoofdprijs als ze iets te koop aanbieden.[/su_quote]

Online Shopping

Je bent misschien de juiste persoon om het te vragen. Je leest online voortdurend over teleurstellingen bij aankopen. Waar moeten kopers, voor ze iets via het internet aanschaffen, op letten? Wat geeft reden om achterdochtig te zijn?

“Ik denk dat het antwoord op deze vraag vooral afhangt van wat er aangekocht gaat worden en vooral via welk kanaal. Marktplaats, eBay, Social Media, nationaal of internationaal… Over het algemeen geldt wel dat als iets “te mooi is om waar te zijn” dat dan vaak ook zo is. Dat is voor mij de eerste alarmbel. Bekijk de foto’s goed, voor zover er natuurlijk foto’s bij de betreffende advertentie staan, en controleer of dit daadwerkelijk met de inhoudelijke beschrijving overeen komt.”

Klinkt nog steeds allemaal logisch.

“Daarnaast is het altijd wel zo fijn om even na te gaan of de verkoper een redelijke geschiedenis heeft. Op eBay is dat uitermate goed geregeld met het welbekende feedback-systeem. Op Marktplaats en andere platforms waar men een stuk anoniemer kan handelen, is die controle helaas wat minder. Oh, en als laatste punt nog even dit, vooral van de zijde als verkoper: “Lees de algemene voorwaarden van de verkoper“. Niet alleen de objectomschrijving, maar ook ‘rules & regulations’. Dit kan een hoop frustratie en ergernis aan beide zijden van de advertentie schelen.”

Over frustratie gesproken. Ben je je ervan bewust dat het voor verzamelaars frustrerend kan zijn dat de opkoper het achteraf duurder verkoopt? Zo ben je mij al een keer voor geweest.

“Haha, heerlijke vraag! Een vraag waar ik met veel plezier antwoord op geef. Heb je even?”

Shoot!

“Uiteraard snap ik de frustratie van de verzamelaar die liever spulletjes voor weinig geld koopt voor in de eigen verzameling. Ik verzamel zelf nog steeds lp’s en heb die ook het liefst voor een eurootje of minder. Maar als ik per se iets wil hebben en niet wil wachten, dan zal ik ook de volle prijs moeten betalen. De frustraties van de – vooral Nederlandse – verzamelaar heb ik al eens ondervonden door mijn eigen naam op verscheidene speelgoedgroepen op social media tegen te komen.”

Waarom heb ik daar nog niet aan gedacht? Morgen ben ik online als TBoonstra te vinden.

“Vaak moet ik er dan alleen maar om lachen. Vooral omdat het eigenlijk nogal hypocriet is. De verzamelaars die het hardste roepen dat de koopjes door de handelaren worden weggekaapt, vragen zelf over het algemeen de absolute maximumprijs als ze iets te koop aanbieden. Als we het dan toch over gunnen hebben, gun dan je mede-verzamelaar ook een koopje.”

[su_quote cite=”Tsjerk Boonstra”]Werkweken van 60 à 70 uur zijn me niet vreemd.[/su_quote]

Juist ja. We zijn allemaal hypocrieten.

“Daarnaast koop ik over het algemeen vooral partijtjes en verzamelingen op om die vervolgens op te splitsen. De gemiddelde verzamelaar zal hooguit zo’n lot kopen om daar iets voor zichzelf uit te halen en de rest, liefst met winst, te verkopen. Ik doe niet anders, behalve dat ik er geen spullen voor mezelf uit haal, maar er de huur en af en toe een etentje mee kan betalen. Trouwens, dat handelen deed ik 20 jaar geleden ook al. Toen om mijn hobby te bekostigen. Nu leef ik er van.”

Wordt het werk dat je er in stopt onderschat? Ik zie je bijvoorbeeld languit in een zetel liggen met de smartphone binnen handbereik.

“Voor velen is het een droom om van je hobby je werk te maken. En het is ook echt wel te gek, maar het blijft zeker hard werken. Ik heb er een fulltime job aan, en soms meer dan dat. Werkweken van 60 à 70 uur zijn me niet vreemd.”

Ooit al eens zwaar teleurgesteld geweest?

“Poeh, lastig. Ongeveer 12 maanden geleden werd ik voor het eerst in al die jaren op marktplaats opgelicht.150 eurootjes down the drain. Ik zie dat dan maar als bedrijfsrisico. Verder sla je wel eens de plank mis. Zo heb ik afgelopen week nog een partij UFO Commander 7 Toys – Japanse diecast-robotjes uit de jaren 70 – in doosjes gekocht via eBay. Behoorlijk zeldzaam spul. Maar nu blijkt dat deze man er nog een kleine 600 in zijn loods heeft liggen. Misschien dat ik de hele verzameling maar moet kopen dan. Dilemma!”

The Vintage Bubble

Hoewel het verzamelen van Vintage Toys op een kantelmoment is gekomen, en alle speculanten en verzamelaars zich langzaam op andere interesses gooien; betekent dit niet dat het kopen is gestopt en de prijzen zakken. Werp een blik online en merk een spel van vraag en aanbod van uiteenlopende items uit de jaren 80 en 90 op. Volgens mij is het een zeepbel. Tsjerk denkt er anders over.

Tsjerk, vertel me, waarom verzamelt en koopt iedereen nu vintage toys?

“Wat bedoel je met nu? Wat nu antiek is, was vroeger vintage. Mijn vader spaarde het speelgoed, zijn Dinky Toys, uit zijn jeugd. Dat was zijn jeugdsentiment. Waarom? Omdat het tastbaar is. De meeste mensen verzamelen. Al zijn het boeken, platen, postzegels of kotszakjes. Van nature zijn we of verzamelaar of jager, en soms beide.”

We hebben het nu duidelijk over toys.

“Daar heb ik denk ik wel een logische verklaring voor. Het gros van de speelgoedverzamelaars zijn dertigers en veertigers. Zij hebben vaak zonder het zich te beseffen één ding gemeenschappelijk. De midlife-crisis. De lezer die dit leest en denkt, wat een onzin: “DENIAL!””

Een term als midlife crisis doet me oud voelen. Maar die herinneringen worden tastbaarder als ik die items vasthoud. Zelfs de geur van Star Wars of Action Force figuur brengt me terug naar 1982.

“Logisch ook. We hebben allemaal wel mooie herinneringen aan onze jeugd. En over het algemeen zijn deze herinneringen gelinkt aan het speelgoed, de comics en de series of films waar wij, onze vriendjes en de rest van onze generatie mee zijn grootgebracht.”

[su_quote cite=”Tsjerk Boonstra”]Het gros van de speelgoed verzamelaars zijn 30ers en 40ers. Zij hebben vaak zonder het zich te beseffen één ding gemeenschappelijk. ‘De midlife-crisis’.[/su_quote]

Je spreekt over een generatie dertigers en veertigers die hun herinneringen willen, en ik reken mezelf tot die groep, maar ik merk heel wat jonge twintigers koortsachtig M.A.S.K., MOTU en G.I. Joe verzamelen omdat “het wat waard is”.

“Uiteraard zijn er uitzonderingen op de regel. Wat waarschijnlijk mee speelt is dat sinds een aantal jaren de begrippen ‘retro’ en ‘vintage’ hand in hand gaan met ‘hip’ en ‘cool’. De gemiddelde bebaarde hipster heeft een platencollectie van 6 vinylschijven en er staat ongetwijfeld ergens een He-Man, Turtle of Funko Pop als center-piece op de schouw te pronken.”

Zwijg me van die Funko POPs. Ik zie daar het waardevolle niet van in.

“Leuk trouwens dat je het hebt over “omdat het wat waard is”. Dit is iets wat ik vaker bij klanten, mede-verzamelaars, vrienden en kennissen in het vocabulaire voorbij hoor komen. Met een glimlach reageer ik dan: ”Het is pas wat waard als je het ook daadwerkelijk verkocht hebt”.”

Het is niet dat ze het niet proberen te verkopen. Speculanten proppen de online markt vol. Soms is het artikel nog maar net in de winkel beschikbaar voor scalpers het uit de rekken grabbelen. (

“Wat gebeurt met “de markt” als die speculanten door krijgen dat niemand hun investeringen aan hun dure prijs wil kopen, en de hype op een nieuw segment overgaat? En dan denk ik aan “games en consoles”. Zoals je zelf zei, blijft de emotionele waarde belangrijker en wordt die “belever” ouder. Maar uiteindelijk is het de persoonlijke waarde van een object gekoppeld aan een bepaalde herinnering die onbetaalbaar is.”

Is het volgens jou een kortstondige hype of bubble?

“Wat heet kortstondig. Elke markt kent een piek en zakt daarna weer in. Ook dat heeft weer met leeftijd te maken. Als een generatie – nagenoeg – uitsterft, dan zal er weinig interesse in zaken uit deze doelgroep meer zijn en krijgen spullen hooguit een antiekwaarde. Goede voorbeelden hiervan zijn blikken speelgoed en antieke poppen. Nog steeds geld waard, maar bijlange niet de bedragen die er 20 jaar geleden voor werden uitgereikt.”

[su_quote cite=”Tsjerk Boonstra”]Wat gebeurt met “de markt” als die speculanten door krijgen dat niemand hun investeringen aan hun dure prijs wil kopen, en de hype op een nieuw segment overgaat?[/su_quote]

Ergens gaat het sprookje toch eindigen? De verzamelaar wordt steeds ouder.

“Mooie vraag. Daar maak ik me persoonlijk niet zo’n zorgen over. Ik zit zelf in de leeftijd van m’n doelgroep. Tegen de tijd dat mijn leeftijdsgenoten stoppen met verzamelen of doodgaan hoop ik wel met pensioen te zijn. Je noemt het een hype. Maar zo zie ik het niet. Er zijn steeds weer nieuwe markten die aangeboord worden omdat er nieuwe doelgroepen ontstaan. De reeds bestaande markten worden over het algemeen alleen maar groter. Er komen dagelijks nieuwe verzamelaars bij. En elke verzamelaar wil alleen maar meer. Exclusieve artikelen, boxed, rares, mint & compleet zullen ongetwijfeld hun waarde wel behouden of stijgen. Het zijn de leftovers waar de beginnende verzamelaar ooit mee is begonnen die geen waarde zullen houden.

Kijk naar de modelautootjes uit de jaren 50 en 60 van Dinky Toys, Corgi Toys of Matchbox. 20 jaar geleden kwamen verscheidene handelaars uit Engeland over voor de miniaturenbeurzen in Nederland om hun ‘rotzooi’ te dumpen. Dat liep toen als warme broodjes. Nu wil niemand het meer hebben. Boxed en exclusives gaan nog steeds sky high.”

Welke zie jij als de binnenkort populair te worden toys en merchandise? Of los je deze info als topverkoper niet?

“Poeh, lastige vraag. Maar heb er wel een antwoord op. Voor de verzamelaar die speelgoed koopt als investering voor later: Action Man, Funko-poppen, Hot Toys,MacFarlane, Star Wars Episode I, dat worden de echte klappers!”

…euh…

“Voor de lezers die door mijn sarcasme heen kijken, durf ik het niet echt te zeggen. Wat waren de series die eind jaren 90 bij de volgende generatie beginnende verzamelaars zijn blijven hangen? Heeft Ben 10 over 20 jaar dezelfde impact op de kids van nu als dat He-Man en Ghostbusters dat nu bij ons hebben? Of zijn de jongere generaties echt dusdanig verpest dat er later in de mancave een paar vintage iPhones liggen met een obscure collectie apps en een USB-stick met mp3-tjes als muziekcollectie… De tijd zal het uitwijzen.”

Nog een klassieker: iedereen hoopt op een film met M.A.S.K., en de 3e G.I. Joe zou dat eventueel doen, omdat dat het belang en de waarde van de merch zou opkrikken. Kan een toyline evenwel waardevol blijven zonder verband met een film?

“Ik zie persoonlijk niet hoe een nieuwe film vintage merch zou moeten opkrikken. Het spreekt ons aan omdat we daar een bepaald gevoel bij hebben. Die greep naar het verleden. Ons kinderspeelgoed. Toen we ons nog niet druk hoefden te maken over al het sores in de grotemensenwereld.”

Je bent een geboren optimist, Tsjerk.

“Zijn er behalve de Marvel- en DC-verfilmingen films die echt een toegevoegde waarde hebben? De prequels van Star Wars, Michael Bay’s Transformers, die verschrikkelijke Turtles, Scooby Doo, Planet of The Apes en G.I. Joe lieten volgens mij stuk voor stuk aardig te wensen over. En ook de Marvel- en DC-imperium beginnen nu wel een beetje uitgemolken te worden, niet waar? En of een toyline waardevol kan blijven zonder film. Ik denk dat Dinky Toys en andere autootjes merken daar al een goed voorbeeld van zijn. Treinen, Barbies, LEGO, Playmobil en vergeet nou niet je eigen schatje: Action Force.”

Welke toylines worden op dit ogenblik volgens jou overgewaardeerd? Ik denk dan persoonlijk aan Masters Of The Universe.

“Ik denk dat het antwoord daarop voor iedereen persoonlijk is. Zo vind ik bijvoorbeeld dat Star Wars 1977-1985 bijzonder overgewaardeerd wordt.”

Prijzen zwingen momenteel de pan uit.

“Overgewaardeerd! Wie zijn portemonnee trekt kan met een druk op de knop op elk willekeurig tijdstip een complete serie figuren aanschaffen op eBay. Uiteraard zijn er uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld de Takara R2-D2, telescoping light-sabers of 1977-1982 Palitoy carded figuren. Dit is eigenlijk de speelgoedlijn waarmee het voor mij allemaal begonnen is en nu heb ik het nauwelijks meer in mijn winkel. Prijzen worden insane. Bijna alles wat er in omloop is wordt dan ook AFA of UK gekeurd. Ook zo’n bullshit. Als je het hebt over overgewaardeerd. Verkopen van een glazen kastje met gebakken lucht. Maar ik wijk weer te ver af van de vraag. Sorry daarvoor. AFA zit me gewoon erg hoog.”

AFA Grading

Op AFA en UK grading in te pikken ontstaat een geheel nieuwe polemiek. Het zit de verkoper dwars. Voor wie deze vorm van verzamelen niet kent is het simpel uitgelegd: je stuurt je artikel naar een extern bedrijf dat de staat en waarde ervan bekijkt, het een speciale stempel geeft en het in een glazen doosje past. De verzamelaar betaalt alle kosten. Doorheen dit onderdeel krijg je trouwens legitieme foto’s van grading gone wrong te zien.

Geen sorry, dan gaan we er toch gewoon heen. Wat is je probleem met grading?

“AFA of welke andere grading dan ook is niets anders dan lucht in een glazen kastje waar je flink voor mag lappen. Die grading is in mijn ogen klinklare onzin.”

Oké, dat is duidelijke taal.

“Aan wat ik persoonlijk een 8 geef, hang jij misschien wel een 8,5 aan vast. Een beetje zoals een cijfer voor tekenen of gymnastiek op de middelbare school bepaald werd.”

[su_quote cite=”Tsjerk Boonstra”]AFA of welke andere grading dan ook is niets anders dan lucht in een glazen kastje waar je flink voor mag lappen.[/su_quote]

Geloof je niet in het oordeel van een toy-kenner?

“Wat maakt het oordeel van de AFA meer waard dan het oordeel van andere verkopers die al jaren kennis van speelgoed opdoen? Komt bij dat AFA ondertussen al geen one-man-job meer is, maar er personeel in dienst is. Dat wekt bij mij al enige argwaan. Worden de artikelen door een professional gekeurd, of door een student met een makkelijke bijbaan? Hoe het er precies aan toe gaat kan ik slechts over speculeren.”

We kunnen er misschien een webcam hangen.

“Wat ik wel uit ervaring mee krijg, is dat vaak de plank volledig wordt misgeslagen. Leuk dat je een artikel in een glazen kastje steekt en er een sticker met een paar getallen op plakt. Maar een He-Man of GI Joe-figuur die in onderdelen in de blister zit is de laatste keer dat ik het heb gecheckt niet mint, maar volledig useless.”

Maar je kunt het verzamelaars niet kwalijk nemen dat ze hun meest gegeerde items een waarde willen geven.

“Uiteindelijk is het niet eens zozeer dat ik fel tegen de AFA grading ben. Ik begrijp alleen niet wat iemand bezielt om er gebruik van te maken. Je hebt een exclusief item dat je graag wil laten graden. Dit stuur je dus op. Ik als geen ander weet hoe beroerd de posterijen vaak met de spullen omgaan.”

Daar kan ik je trouwens ook wel enkele minder leuke verhalen over vertellen.

“De eerste kosten: verzendkosten voor de heenreis. Je item ben je even kwijt. Dan wordt het ‘beoordeeld’ en in een glazen kastje gestopt. Dat kastje is op maat gemaakt, maar verder wordt er weinig aandacht aan besteed. Wapentjes of andere kleine accessoires zitten vaak met een plakbandje tegen het inwendige glas geprakt. En dan natuurlijk niet te vergeten dat er zo’n mooie sticker in het kastje zit met daarop 4 getallen. Dan komt het spannendste deel van de rit. De terugreis.”

Het meest frustrerende is vaak hoe de post je pakketje “behandelt”.

“Het is namelijk onmogelijk om een item dat AFA gekeurd is hufterproof in te pakken. Want het zit in een glazen kastje waar dus geen extra vulling bij kan. Het wordt weliswaar enigszins op maat gemaakt, maar vaak rammelt het toch nog wel aan alle kanten. En als het echt tegen zit, barst de hele figuur uit de blister en heb je een prachtige bak ellende achter glas. Maar wel graded…”

Je stelt het natuurlijk zeer cru. Het is niet zo dat het altijd verkeerd gaat.

“Als het wel goed gaat en je bent niet tevreden over het resultaat, dan trek je het artikel gewoon uit het glazen kastje vandaan en herhaal je de cyclus.”

Als de verzamelaar het nadien wil verkopen heeft hij wel een referentie om de prijs te bepalen, denk ik dan.

“Nogmaals onbegrip. Waar ik helemaal niets van begrijp is de ‘meerwaarde’ die er vervolgens – met name op de Bay – aan gehangen wordt. Artikelen die normaal twee- à driehonderd euro opbrengen, worden aangeboden voor het twee- of drievoudige. En dan zijn er alsnog van die idioten die dat er dan ook doodleuk voor neertellen. Waarom dan? Leg mij die meerwaarde uit? Het is niet dat de artikelen die AFA gekeurd zijn, ‘preserved’ zijn. Sommige processen zullen wellicht vertragen, maar verkleuren doen de spullen alsnog en rubber vergaat ook op den duur. Grading is er eigenlijk niet voor de verzamelaar, maar voor de handelaar. Een getalletje aan een artikel plakken, zodat de verkoper het makkelijker aan de potentiële koper kan aanprijzen.”

Markt, prijzen, graden. Ik blijf het jammer vinden dat alles steeds geld moet opbrengen.

“Uiteindelijk komen we eigenlijk weer terug bij wat ik eerder in ons gesprek al zei: In geld uitgedrukt is iets pas wat waard als het verkocht is. Maar de werkelijke waarde, dat is de sentimentele waarde. De herinnering aan de kindertijd. Lekker onbezonnen spelen. Dat alles wat er in de serieuze grote mensenwereld speelt even niet van belang is. Dat is onbetaalbaar.”

[sgmb id=”1″]

Dit artikel verscheen eerder op Geekster (12/2015).